Directeur Amnesty Hongarije: ‘De regering heeft een angstklimaat gecreëerd’

Dávid Vig is directeur van Amnesty Hongarije in een tijd dat de mensenrechtensituatie er in rap tempo verslechtert. De regering-Orbán holt de rechtsstaat uit, verstikt het maatschappelijk middenveld, perkt de vrije meningsuiting in en demoniseert migranten, lhbti’ers en andere gemarginaliseerde groepen. Organisaties als Amnesty liggen onder vuur. Vijf vragen aan Dávid over de invloed hiervan op zijn werk en hoe onze steun Amnesty Hongarije helpt.

Hoe is het om op dit moment op te komen voor mensenrechten in Hongarije?
‘Persoonlijk vind ik het erg inspirerend. Dit is een erg belangrijk moment en een belangrijke plek om me in te zetten voor mensenrechten. Je kunt nu echt werken aan belangrijke verandering. Maar tegelijkertijd is het moeilijk om veranderingen ten goede te bereiken. Omdat de mensenrechtensituatie in Hongarije de afgelopen 12 jaar alleen maar slechter werd, is het vooral onze rol om te behouden wat er nog over is en te proberen de bewegingsruimte voor mensenrechtenverdedigers en gemarginaliseerde groepen te beschermen. Toch kunnen we soms onverwachts iets positiefs bereiken. Zo vonden we in onze strijd voor gendergelijkheid op de werkvloer een ongebruikelijke bondgenoot: het bedrijfsleven.’

In hoeverre hebben jullie last van restrictieve overheidsmaatregelen?
De huidige regering gebruikt alle mogelijke middelen om kritische stemmen tot zwijgen te brengen. Afgelopen zomer bleek dat Hongaren met Pegasus-software zijn afgeluisterd. Oppositieleden, kritische journalisten. Er zijn geen aanwijzingen dat dat bij ons ook is gebeurd. Maar niet alleen de surveillance zelf heeft een negatief effect. Als elke activist denkt dat hij afgeluisterd kan worden, werkt dat verlammend. Zelfs op donateurs. Sommige donateurs hebben hun gift aan ons stopgezet omdat ze dachten dat de belastingdienst die donaties in de gaten zou houden of dat ze erdoor geen lening bij een bank zouden kunnen krijgen. De regering heeft een angstklimaat gecreëerd.
Een aantal recente wetten is er specifiek op gericht het werk van ngo’s te bemoeilijken. Maar ze zijn in strijd met internationale mensenrechtenverdragen, daarom besloten we hoe dan ook door te gaan. Dat kan tot boetes leiden en mogelijk zelfs tot ontbinding van onze organisatie.’

Wat kunnen jullie doen dankzij de steun van onze donoren aan het workshopproject?
‘Heel veel. We hebben erdoor onderzoek kunnen doen naar hoe Hongaren over mensenrechten denken en wat zij belangrijk vinden. Op basis daarvan gaan we tijdens de workshop, die morgen start, onze communicatie aanpassen. We onderzoeken hoe we degenen die in mensenrechten geïnteresseerd zijn en het ‘beweegbare midden’ kunnen bereiken. Daarnaast stelt dit project ons in staat met andere organisaties samen te werken.’

Hoe kunnen we jullie vanuit Nederland helpen?
‘We hebben al heel veel steun van Amnesty Nederland ontvangen. Ze deelden hun kennis met ons, hielpen ons met het opzetten van studentengroepen, we voerden samen actie, ze zorgden dat we konden praten met Nederlandse besluitvormers. Nederland heeft een belangrijke positie in Europa op het gebied van het beschermen van mensenrechten en de rechtsstaat. Het is belangrijk dat dat niet verslapt. En omdat onze Hongaarse donoren zich uit angst voor represailles terugtrekken, is de financiële steun uit Nederland voor ons ook erg belangrijk. Nu moeten we aan de frontlinie staan, voordat het echt te laat is.’

Hoe zie je de toekomst van mensenrechten in Hongarije?
‘Als we na de verkiezingen in april 2022 nog 4 jaar op dezelfde weg doorgaan, heeft deze regering dadelijk 16 jaar lang systematisch mensenrechten, de rechtsstaat, onafhankelijke instanties en de rechten van gemarginaliseerde groepen ondermijnd. Dat zal een onherstelbaar effect hebben. Maar er zijn tal van aanwijzingen dat ondanks alle negatieve trends en het angstklimaat Hongarije nog niet verloren is. Toen de regering lhbti-informatie op scholen verbood, raakten onze workshops voor leraren over hoe je mensenrechten kunt verwerken in je lesprogramma volgeboekt. Toen de regering lhbti’ers in verband bracht met pedofilie, kregen wij in 48 uur tijd 10.000 mensen op de been om hiertegen te protesteren. Er is dus hoop. Mensen staan op en verzetten zich. Uiteindelijk zullen we winnen.’